Ateş böcekleri gecelerimizi aydınlatan ve kovaladığımızda kaçan canlılar olarak bilinirler. Gelin dilerseniz bunu nasıl yaptıklarının yanında bir de neden yaptıklarını anlamaya çalışalım.

Ateş böceklerinin karınlarında, oksijen, ATP (liseye hızlıca dönüp enerji depomuz adenozin trifosfat’ı hatırlayalım), lusiferaz enzimi ve lusiferin molekülü bir araya geldiğinde oluşan tepkimeler neticesinde ortaya bir ışık çıkıyor ve bu işlem sırasında ısı atılmadığı için buna soğuk ışık deniyor.

Mekanizma şöyle işliyor: Lusiferin ATP ile etkileştiğinde resimde işaretli Hidrojen atomu yerinden kopuyor (1-2). Onun yerine oksijen bağlanıyor (2-3). Bu oksijen yakındaki karbona bağlanıyor (3-4). Oluşan karbondioksit molekülden ayrılıyor (4-5) ve geriye yüksek enerjili ve stabil olmayan bir molekül bırakıyor. Bu molekül de fazla enerjisini ışık yayarak atıyor.

Bu kimyasallar böceğin içerisinde hep bulunuyor, biri hariç: oksijen. Ateş böcekleri, oksijenin dolaşımına alınmasını kontrol edebiliyorlar ve bu sayede ışıklarını açıp kapatabiliyorlar. Bu açıp kapatmanın süresi, sıklığı farklı farklı olabiliyor.

Nasıl yaptıklarını anladığımıza göre bunu neden yaptıklarına bakabiliriz. Kaiser Bey’in çok beğenilen yazılarında yaptığı gibi başlıklar açarak devam edeceğim. İlk başlığımız da çiftleşme! (Bu yazımın çok beğenilmemesi için şu an hiçbir sebep yok.)

• Çiftleşme

Ateş böcekleri, öncelikli olarak bu özelliklerini çiftleşmek ya da bir başka deyişle eş bulmak için yapıyorlar.

Her ateş böceği türünün kendine özgü bir sinyalleşme tarzı var. Her türe ait erkeklerin, kendilerine münhasır sinyallerini gönderdikleri belirli bir yükseklik, belirli bir bölge ve belirli bir zaman aralığı mevcut. Dişiler ise genellikle yerde oturarak yukarı doğru bakıyor, gerçekleşecek gösteriyi izlemeye hazırlanıyorlar.

Eğer bir dişi, kendi türünden bir erkeğin, o türe özel biçimde sergilediği ışık gösterisini beğenecek olursa, o da aynı şekilde sinyal gönderiyor. Bunu gören erkek doğruca dişinin yanına geliyor ve anlaşırlarsa birlikte oluyorlar.

Ama genelde ateş böcekleri toplu halde bulunuyor ve birlikte ışık saçıyorlar. Bu durumda, bu ışık cümbüşü içerisinde nasıl karışıklık çıkmıyor?

Resimde de gördüğünüz gibi eğer birbirlerine çok yakın duruyorlarsa, ışıklarını senkronize etmeye gayret ediyorlar. Bu sayede ışıkları söndüğünde aşağıda bulunan dişilerden bir beğeni alıp almadıklarını gözleyebiliyorlar.

• Savunma

Işık, ışığı yayan böceğin kabuğunda lucibufagin adı verilen ve bir benzeri zehirli kurbağaların derilerinin dışında da bulunan zehirli maddenin bulunduğu anlamına geliyor. Ateş böceklerinin tatları bu madde sebebiyle çok kötü ve örneğin bir kurbağa tarafından ağza alınsalar dahi, aniden tükürüldüklerinden, oradan canlı çıkabiliyorlar.

Bu sebeple larva halinde iken de ışık yayarak avcılardan ebeveynlerinin kötü şöhretini kullanarak korunabiliyorlar.

Işık yayan canlı yalnızca ateş böcekleri değil. Bir de parlayan kurtçuk (glow worm) adı verilen bir tür daha var. Aslında bunlar kurtçuk değiller, yalnızca sivrisinek benzeri bir sineğin larvaları.

Eğer yolunuz bir gün Cairns’e (Avustralya) düşecek olursa düzenlenen turlara katılarak bu inanılmaz ışık gösterisine şahit olabilirsiniz.