Sipagetti

(Modern Savaş Gemilerinin Hiç Görmedikleri, Zamanında Kore’ye Yerleşmiş Büyük Büyük Dedeleri)

Merhaba sevgili okuyucularımız. Yazıma, kendisinden bolca bahsedeceğimiz bir amiralin sözleri ile başlayalım istedim:

“Ölümü göze alarak savaşanlar yaşayacak, göze alamayanlar ölecektir.” — Amiral Yi Sun-sin, Nanjung Ilgi

Nanjung Ilgi – Amiral Yi Sun-sin’in Tuttuğu Savaş Günlüğü (UNESCO Dünya Belleği)

Sayfamızda en sonda yer alan (aslında ilk yazımız olan) “Origami Robot” yazısını okuduysanız, inovasyonun, yeniliğin, farklılığın, düşünce yapımızda temelden bir farklılığa ihtiyaç duyduğunu düşündüğümüzü biliyorsunuzdur. Sitemizin hayata geçtiği günlerde arkadaşımla aklımızda bu düşünce vardı. Tek bir disipline bağlı kalarak, ilerlemenin önüne bir set kurulduğuna inanıyorduk. Bu sebeple yazılarımızda çeşitliliğe her zaman özen gösterdik. Bugünkü yazımızda da sizlere tarihten bir inovasyon öyküsü aktaracağım: Kaplumbağa Gemisi Geobukseon. 16. yüzyılda Japon istilasına uğrayan Kore'nin en güçlü savunma silah olan bu gemiyi anlatmaya gelin bunu gerçekleştiren kişiden başlayalım.

Yi Sun-sin, 28 Nisan 1545’te Seul’de dünyaya geldi. Askerî sınavlara hazırlanırken ciddi bir sakatlık geçirse de yılmadan çabalamaya devam etti. Sonunda sınavları geçip komutanlığa atandığında, yalnızca savaş taktiklerinde değil, aynı zamanda adaletli yönetimiyle de öne çıkmıştı. Ancak asıl savaşını maalesef düşmanlarıyla değil, bürokrasi içinde verdi. Nedenini burada oturduğum yerden yaptığım sınırlı kaynaklara dayalı araştırmalar ile tespit etmem oldukça güç, fakat bildiğimiz kadarıyla başarılarını kıskanan rakipleri ve bazı entrikacılar tarafından görevinden alındı, işkence gördü, rütbeleri söküldü. Yerine atanan komutanların 28 Ağustos 1597 yılında gerçekleşen Chilcheollyang (çilçölyang falan gibi okunuyor) muharebesinde donanmayı neredeyse tamamen kaybetmesinin ardından, tekrar göreve çağrıldı. Savaşta Kore’nin yalnızca 10 gemisi kalmıştı. Sonradan göreve atanan bir başka komutanın da beraberinde 2 gemi getirmesiyle, toplam gemi sayıları yalnızca 12 olmuştu. Kral, donanmanın artık bir gücünün kalmadığını ve lağvedilmesi gerektiğini düşündüğünü ilettiğinde o tarihe geçen o meşhur cümleyi kurdu:

“Hâlâ on iki gemimiz var majesteleri. Emin olun ki yaşadığım sürece düşman bize bakmaya cesaret edemeyecek…”

Bu cümleyi, Yi Sun-sin’in karşısındaki donanmada 133 gemi bulunduğunu bilerek okuduğumuzda, bunun amansız bir cesaretle mi, yoksa son bir umut göreve getirilen başarılı bir “eski” komutanın son şansı olması hasebiyle mi söylendiğini tam ayrımsayamayabilirsiniz. Fakat işler bu savaşta, biraz da akıntılar, gelgitler, doğal koşullar, daralan geçitler nedeniyle Japonların, tıpkı 300 Spartalı’dakine benzer şekilde, gemilerini küçük küçük gruplar halinde geçirmelerinin gerekmesi nedeniyle, Yi Sun-sin için oldukça yaver gitmişti. Bu muharebede 12 gemiyle, 133 gemi karşısında büyük bir zafer kazanan Yi Sun-sin, namağlup amiral adını tarihe kazımış oldu. Yi Sun-sin, yalnızca tarih kitaplarında değil, Kore kültürünün kolektif hafızasında da derin bir iz bırakmıştır. Bugün Güney Kore’de pek çok yerde adına yapılmış heykeller, müzeler veya anma günleriyle karşılaşmanız mümkündür.

Bu kaplumbağa gemilerinin mucidini bir nebze tanıdığımıza göre, gemiye geçebiliriz.

Kaplumbağa Gemisi’nin ilk örnekleri aslında 15. yüzyıla kadar gidiyor. Gwiseon adı verilen erken dönem gemiler, dönemin Çin etkisindeki Kore donanması için temel oluşturmuştu. Yi Sun-sin, bu mirası alıp stratejik bir devrime dönüştürdü.

Zırhlı üst güverte, üzeri metal dikenlerle kaplı kubbe benzeri kaplamasıyla düşman askerinin gemiye atlamasını önlerken, yan bordalardaki çok sayıda top ve öndeki ejderha başında bulunan, günümüzdeki sis havanlarına benzer duman yayarak görüşü engelleyen yapılarla donatılmış topçu sistemi, hem kürekle hem de yelkenle hareket edebilen tahrik sistemi ve küçüklüğü sayesinde hedef olması zor, fırtınalı sularda dengeli mimarisiyle fark yaratmıştı.

Ejderha başından duman çıkmasını sağlayan düzenek: Bu haznede yağ yakılıyormuş

Bazı resimlerde, tamamen kapalı yapısı nedeniyle mukavemet olarak da diğer gemilere kıyasla daha sağlam olan kaplumbağa gemilerin diğer gemilere kafadan girerek de zarar verebildiği görülebilmektedir.

Kaplumbağa Gemisi, birçok bakımdan erken dönem zırhlı (ironclad) savaş gemisi sayılabilir olsa da günümüzdeki modern gemilerin atası sayılabilmesi için direkt olarak bir etkilenme olması gerekmektedir. Böyle bir etkilenme -ki genelde savaşta karşı karşıya gelmeyle tezahür ediyor- olmadığından, Avrupa’da gemiciliğin seyri Güneydoğu Asya’dan hiç etkilenmeden, tamamen bağımsız ilerlemiştir. Bu nedenle, bu gemiye benzer şekilde tamamen zırhla kaplı gemiler 19. yüzyıla kadar ortaya çıkmadı.

Atlanta Zırhlısı – 1864

Geobukseon, günümüzde yeniden tasarlansaydı, nasıl olurdu? Bunu düşünmenize gerek yok, çünkü bu zaten düşünüldü. Modern Warships oyununa Geobukseon II adında bir gemi eklendi. Bunu da aşağıdaki görseli paylaşarak duyurdular. (Bağlantı)

Kim bilir, belki bir gün ROKN (Kore Donanması) buradan tetiklenerek tarihlerine hakkını vererek sahip çıkar zira logolarında kaplumbağa çağrışımı çok bariz geldi bana.

Bazen talih, ülkelerin yönetimlerinin, donanmalarının, ordularının başına çok yetenekli insanlar getirir. Bunlar tarihin akışını öyle bir değiştirir ki, bu kişilerin ölümlerinin üzerinden yüzyıllar geçse de bir millet bu kişilerin hayatlarından feyiz alırlar. Yazımıza Yi Sun-sin’in güzel bir sözüyle başlamıştık; daha havalısı ile bitiriyoruz. Bir sonraki yazımıza kadar sağlıcakla kalın.

“Keşke bu dünyaya yeniden gelsem ve ülkemi bir kez daha savunabilsem.” — Amiral Yi Sun-sin, Nanjung Ilgi

Kaynaklar