Sipagetti

Günümüzde yapay zeka biz çoğu zaman farkında olmasak da hayatımızda büyük rol oynuyor. Örneğin dünyada şu an en çok kullanılan navigasyon programı en hızlı güzergah hesaplaması yaparken diğer kullanıcılardan aldığı veriyi kullanarak trafik hızı hesaplaması yapıyor. Ya da uçuşlarda sıklıkla kullanılan Otopilot özelliği aslında bir yapay zeka (AI). Bir diğer örnek de gelen kutumuzu gereksiz e-posta'lardan korumak için kullandığımız "spam filter"lar. Telefonlarımızda yavaş yavaş yer edinen asistan programlar ise bunun yeni örneklerinden. Böyle örnekler gün geçtikçe hayatımızda daha çok yer edinecekler. Bir çok firma AI üzerinde çalışmalar yapmaya ve halihazırda bizim yapmakta olduğumuz bir çok işi bilgisayarlara yaptırmaya uğraşmaya devam ediyorlar.

Rahmetli Stephen Hawking, tam kapasiteli bir AI'ın insanlığın sonu demek olacağını tahmin etmişti. Hakeza günümüz dahi/girişimcisi Elon Musk da AI'ın insanlığın karşısındaki en büyük tehlike olduğunu söylüyor (bkz. OpenAI@DOTA2).

İnsanoğlunun üzerindeki yükü hafifletebilecek, günlük hayatımızda hiçbir şey düşünmemize gerek bırakmadan; bizi sabah uyandıracak, kahvaltımızı hazırlayacak, kıyafetlerimizi giymemiz için hazır edecek, bizi işe götürecek, işte işimizin 90%'ını yapacak, sonra bizim için sosyal aktiviteler planlayacak ve sonunda da bizi eve geri getirebilecek bir AI bizi aslında tam da bu sebeplerle korkutmalı. Birçok dizide ve filmde işlenmiş olan bu konu AI'ın bir süre sonra bize gerek duymayacağı noktaya evrilmesi neticesinde bizim sonumuzun ne olacağı meçhul. AI'ın bizim önümüze geçmesi ise kaçınılmaz gözüküyor. Beynimiz içerisinde nöronlar en fazla 200 Hz ile iletişim kurabiliyorken bilgisayarlar GHz mertebesine çoktan erişmiş durumda.

Bir filmde işlenen, AI'ın bir tehlike anında hayatları tehlikede olan iki kişiden bir yetişkin ve bir çocuk arasında tercih yapması gerektiğinde, karşılıklı hayatta kalma olasılıklarını hesaplayarak yüksek olasılıklı olanı kurtarması, kurtarılan karakter tarafından da eleştiriliyordu. AI'ın soğuk bir matematik ile çalışıyor olması ve duygudan yoksunluğu ileride kendi hayatımızı bir AI'a emanet edebilme isteğimizi kırıyor. Örneğin bir uçak seyahati esnasında bir arıza durumunda biz uçaktaki yolcuların kurtulması olasılığını AI düşük bularak kurtarmaya hiç çabalamayabilir. Veyahut da tam tersi kurtulmamız için bir çocuk parkına, bir okula ve sonrasında bir havuza çarparak durmamızın mantıklı olduğu sonucuna varabilir.

Hayatımızı emanet edebileceğimiz bir AI nasıl olmalı? Nasıl ki bizim gibi bir zekaya sahip bir pilota, şoföre sırf duyguları olduğunu düşündüğümüzden gönül rahatlığı ile canımızı emanet edebiliyorsak, AI'ın da böyle olması durumunda bunu yapabiliriz sanıyorum.

Yazımızın konusu da tam olarak bu. Florida Üniversitesi'nden Thomas DeMarse özel bir petri kabına yerleştirdiği sıçan nöronları ve sinir hücreleri ile iletişim kurabilen bir bilgisayar geliştirdi.

Altın elektrodlardan oluşan bu devrenin işlemci kısmını enzimler kullanılarak sıçan motor korteksinden alınan hücreler oluşturuyor. Bu hücrelerin işlemciye dönüşmesi ise bir bilgisayar yardımıyla elektrodlara sinyaller gönderilip alınan sinyallerin de değerlendirilmesi ile yapılıyor. Bu işlem neticesinde sinir hücreleri arasında mikroskobik bağlantılar kurulmaya başlandığı gözlenmiş.

Benzer bir çalışmayı yapan Tel Aviv Üniversitesi'nden Yael Hanein'in oluşturduğu sinir ağı ile sinir hücreleri arasındaki elektriksel alış veriş ölçülebilmiş. Quartz bir plaka üzerine yerleştirilen nöronların arasına yerleştirilen karbon nano tüpler üzerinden birbirleri ile aksonları ve dendritleri aracılığı ile iletişim kurmaya başladıkları saptanmış. Buna verdikleri isim ise Beyin Çipi.

Uçak örneğine geri dönecek olursak, Thomas DeMarse geliştirdiği beyin çipi ile bir F-22 simülatörünü uçurabildi. Yapılan çalışmada beyin çipinden beklenen, kötü hava şartlarında uçağı düz tutmaya çalışmaktı ve bunu yapması için ise simülatörden gelen verileri doğru analiz edip karşı tedbirleri uygulaması gerekiyordu.

İlerleyen günlerde daha gelişmiş nöronlarla oluşturulacak beyin çiplerinin duygulara sahip olup olmayacağı bir muamma fakat eğer verecekleri kararlarda yalnızca matematik olmayacaksa Canlı AI'a Cansız AI'dan daha çok güvenirim.

Spock'un da dediği gibi; "Bilgisayarlar mükemmel ve etkili hizmetkarlardır fakat asla onlar tarafından yönetilmek istemem."

Canlı Yapay Zeka

Benzer Makaleler