Sipagetti

Afrika’nın ne derdi ne hastalığı biter. Açlık, iç savaş, fakirlik, AIDS, ebola, sıtma, vb… bu liste zamanımız olsa sonsuza kadar uzar gider. Afrika’da her sene yaklaşık 5 milyon insan açlıktan, 1 milyon insan AIDS’ten, 700 bin insan ise sıtmadan ölüyor.

Hem kendisi, hem de bahtı kara Afrika kıtasının belki dertlerinin bir seferde çözülmesinin imkanı yok ama en azından bazı olumlu gelişmeler olduğunu bilmek siz sevgili okuyucularımızı da mutlu edecektir.

Bugünkü konumuz “sıtma” hastalığı ve dünyanın en zengin adamlarından Bill Gates’in desteklediği oldukça gelecek vadeden “genetiğiyle oynanmış sivrisinek projesi”.

Sıtma, anofel ya da sıtma sivrisineği olarak bilinen Anopheles cinsi sivrisineklerinin taşıdığı bulaşıcı bir hastalıktır. Sıtma dünya genelinde ekvator kuşağında yerleşik ülkelerde görülse de, vakaların %90’ı Afrika’da görülmektedir.

Bill Gates ve eşi Melinda Gates’in kurucusu olduğu “Bill and Melinda Gates Vakfı” yıllardır dünyadan sıtmayı silmek için milyonlarca, milyarlarca dolarlık harcamalar yapıyor. Bu harcamalar ve Bill Gates’in beraberinde getirdiği halk ilgisi sonucu dünya çapında vaka sayısı %25, ölümler ise %42 azalsa dahi sıtma halen yılda 700 bin insanın canını almaktadır.

Bill Gates (solda) ve azılı düşmanı sıtma sivrisineği (sağda)

Bill Gates bu sefer sorunu tamamen ortadan kaldıracak bir çözümün peşinde. Yakın zamanda Oxitec adında, İngiltere merkezli bir şirkete maddi destek sağlamaya başladı. Oxitec, laboratuvar ortamında genetik olarak modifiye edilmiş erkek sivrisinekler üretiyor. Bu üretilen sivrisineklerin genlerinde kendini limitleyici bir gen bulunmakta. Üretilen erkek sivrisinekler, doğada bulunan dişi sivrisinekler ile çifleştiklerinde bu gen dişi sivrisinekler üzerinden doğacak yeni nesil sivrisineklere aktarılacak. İşin püf noktası, sivrisineklere eklenecek olan genin amacı. Bu gen yeni doğacak sivrisineklerin yetişkinliğe erişmeden ölmelerini sağlıyor. Sivrisineklerin ancak yetişkinliğe ulaştıktan sonra insanları ısırmaya başladığını düşünürsek fikrin ne kadar akıllıca olduğu ortada. Sivrisineklerin yetişkinliğe erişemeden ölecek olması aynı zamanda üreme şanslarını da ortadan kaldıracak. Oxitec'in genetiğiyle oynanmış sıtma sivrisineklerini 2020 yılında hazır etmesi bekleniyor.

Oxitec bu teknolojiyi geliştirmekte yeni değil. 2010 yılında gene Bill and Melinda Gates Vakfının desteğiyle genetiğiyle oynanmış başka bir sivrisinek türü geliştirerek Sarı Humma ve Zika Virüsü taşıyan bu sivrisinek türünün soyunu %90 oranında kurutmayı başarmıştır.

Yani sevgili okuyucularımız adamların planı Sıtma illetini yok edebilmek için sıtma sivrisineklerinin kökünü kurutmak. Az biraz distopya / bilim kurgu film izlemiş tüm okuyucularımızın aklında olan soruyu duyar gibiyim. “Bu sivrisineklerin yok olması doğada beslenme zincirine zarar verebilir mi?” Googleda yaptığım kısa bir araştırmaya göre sivrisinek larvaları su ekolojisi için önemliymiş. Böcekler ve küçük balıklar için önemli bir besin kaynağıymış. Dolayısıyla bu sivrisineklerin ortadan kalkması, onları avlayan böcek ve balıkların ve onları da avlayan daha büyük balık ve kuşların sayılarını azaltabilir.

Aslında hangi türün ortadan kalkıp hangisinin yaşayacağı kararını verecek kadar geliştiğimiz şu günlerde bu kararları kimin verdiğini çok merak ediyorum. Muhtemelen ve haklı olarak, konu insan hayatı olunca, diğer türlerin yaşama hakkı insanlığın ikincil önceliği konumuna geriliyor. Bunun ne kadar doğru veya ne kadar yanlış olduğunun cevabı, sanırım kişiden kişiye değişecektir…

Bir sonraki yazımıza kadar eğer yolunuz Afrika’ya düşerse lütfen cibinliksiz uyumayın…

Genetiğiyle Oynanmış Sivrisinekler

Benzer Makaleler